ÔN BÀI SÓNG - XUÂN QUỲNH

           Sãng

                                                Xu©n Quúnh

1/ T¸c gi¶ :

_ Sinh n¨m 1942 mÊt n¨m 1988, tªn khai sinh NguyÔn ThÞ Xu©n Quúnh , quª  La Khª Hµ §«ng, Hµ T©y

_ XuÊt th©n tõ mét gia ®×nh c«ng chøc, må c«i mÑ tõ nhá, ë víi bµ néi. Xu©n Quúnh ®­îc ¶nh h­ëng nhiÒu vÒ v¨n häc tõ bµ vµ cha

_ 1955 lµ diÔn viªn móa §oµn v¨n c«ng nh©n d©n trung ­¬ng

_ 1964 lµ biªn tËp viªn b¸o V¨n nghÖ

_ 1978 lµ biªn tËp viªn Nhµ xuÊt b¶n T¸c phÈm míi, lµ Uû viªn Ban chÊp hµnh Héi Nhµ v¨n ViÖt nam kho¸ III.

_ N¨m 2000 ®­îc tÆng gi¶i th­ëng nhµ n­íc vÒ v¨n häc nghÖ thuËt

à Xu©n Quúnh tiªu biÓu cho líp nhµ th¬ trÎ thêi chèng MÜ, cã nghÞ lùc v­¬n lªn, g¾n bã víi nh©n d©n, víi cuéc sèng míi vµ nÒn v¨n häc míi

2/ T¸c phÈm :

_ Hoa däc chiÕn hµo – 1968

_ Giã Lµo c¸t tr¾ng – 1974

_ Lêi ru trªn mÆt ®Êt – 1978

_ Hoa cá may – 1989…

3/§Æc ®iÓm th¬ :

_ Th¬ Xu©n Quúnh lµ tiÕng nãi ®Çy c¶m xóc vµ cã s¾c th¸i riªng ®Ëm n÷ tÝnh cña mét t©m hån phô n÷ th«ng minh s¾c s¶o giµu yªu th­¬ng

_ C¸ch diÔn t¶ ch©n thùc, tù nhiªn cïng víi c¸ch cÊu tø gi¶n dÞ nh­ng ch¾c gän, s¾c s¶o dÔ ®i vµo t©m trÝ ng­êi ®äc

_ Xu©n Quúnh lµ nhµ th¬ n÷ tiªu biÓu nhÊt thêi chèng MÜ

4/ Hoµn c¶nh s¸ng t¸c :

_ S¸ng t¸c n¨m 1967 trong mét chuyÕn ®i vïng biÓn Diªn §iÒn

_ In trong tËp Hoa däc chiÕn hµo, Nhµ xuÊt b¶n v¨n häc 1968.

T×nh yªu lµ mét ®Ò tµi quen thuéc trong th¬ ca. Nh­ng kh«ng v× thÕ mµ nã thµnh ®¬n ®iÖu nhµm ch¸n. Mçi bµi th¬, mçi nhµ th¬ lµ mét thÕ giíi riªng, mét nhu cÇu kh¸t khao riªng, kh«ng ai gièng ai. Ta gÆp Xu©n DiÖu trong thi ®µn ViÖt Nam víi chÊt men say t×nh yªu nång nµn m·nh liÖt, ng­êi tù cho m×nh lµ kÎ uèng t×nh yªu dËp c¶ m«i. NguyÔn BÝnh ng­êi nhµ quª ch©n thËt da diÕt. Vµ thËt bÊt ngê ta gÆp n÷ sÜ víi t©m hån d¹t dµo yªu ®­¬ng Xu©n Quúnh. Th¬ t×nh yªu cña Xu©n Quúnh ch©n thµnh nh­ng kh«ng kÐm phÇn ch¸y báng nång say. §iÒu ®ã ®­îc thÓ hiÖn kh¸ râ trong bµi Sãng.

§Çu ®Ò bµi th¬ lµ sãng vµ bµi th¬ còng ®­îc dÖt b»ng h×nh t­îng trung t©m Êy.

_ Xu©n Quúnh ®· nèi tiÕp truyÒn thèng trong v¨n häc ta lµ lÊy sãng n­íc ®Ó h×nh dung ®Ó so s¸nh víi sãng t×nh.

C¸ch ®©y mÊy tr¨m n¨m, thi hµo NguyÔn Du còng ®· tõng nh¾c ®Õn con sãng khi viÕt vÒ mèi t×nh Kim - KiÒu : “Sãng t×nh d­êng ®· xiªu xiªu” hoÆc “L¹ cho c¸i sãng khuynh thµnh”. Vµ h¬n mét lÇn Xu©n DiÖu còng ®· cã c©u th¬ vÒ sãng “D©ng c¶ t×nh yªu lªn sãng m¾t”. Hay “Anh xin lµm sãng biÕc, H«n c¸t m·i vµng em”. Nh­ vËy:Xu©n Quúnh m­în h×nh t­îng sãng ®Ó diÔn ta nh÷ng c¶m xóc, t©m tr¹ng, nh÷ng s¾c th¸i t×nh c¶m võa phong phó phøc t¹p võa tha thiÕt s«i næi cña tr¸i tim ®ang r¹o rùc kh¸t khao yªu ®­¬ng. Nãi c¸ch kh¸c :

_ Sãng lµ h×nh ¶nh Èn dô cña t©m tr¹ng ng­êi con g¸i ®ang yªu lµ sù ph©n th©n, ho¸ th©n cña c¸i t«i tr÷ t×nh, mét kiÓu ®Æc biÖt cña c¸i t«i tr÷ t×nh nhËp vai.

Cïng víi h×nh t­îng sãng cßn cã mét h×nh t­îng n÷a , ®ã lµ

_ Em còng lµ c¸i t«i tr÷ t×nh cña nhµ th¬

èHai nh©n vËt tr÷ t×nh ( sãng vµ em ) tuy hai mµ lµ mét, cã lóc hoµ nhËp vµo nhau ®Ó t¹o nªn sù ©m vang céng h­ëng, cã lóc l¹i ph©n ®«i ra ®Ó soi chiÕu vµo nhau lµm næi bËt sù t­¬ng ®ång.

+ ë khæ 1 sãng ®­îc nh©n c¸ch ho¸ “Sãng t×m ra tËn bÓ”. Sang

+ Khæ 2 : Sãng lµ h×nh ¶nh Èn dô lµ hiÖn th©n cña kh¸t väng t×nh yªu båi håi trong ngùc trÎ. Qua

+ Khæ 3, 4 : Sãng trë thµnh hiÖn th©n cña t×nh yªu Em vµ Anh. Sãng vµ Em ®an xen nhau. §Õn

+ Khæ 5 : Thªm h×nh ¶nh cu¶ bê ®Ó bæ sung cho h×nh t­îng sãng, h×nh t­îng ho¸ nçi nhí ng­êi yªu. Khæ nµy ®­îc cÊu t¹o ®Æc biÖt gåm 6 c©u . §ã còng lµ lêi tù b¹ch cña em, cña tr¸i tim kh¸t khao t×nh yªu. NÕu

+ Khæ 6 chØ nãi vÒ em th×

+ Khæ 7 l¹i chØ nãi vÒ sãng

èNghÖ thuËt kÕt cÊu ®an xen nh­ vËy t¹o nªn sù so s¸nh ngÇm, h×nh thøc Èn dô : Sãng gièng nh­ Em, Em còng nh­ Sãng.

+ Khæ cuèi sù so s¸nh ngÇm nµy trë thµnh ­íc muèn ho¸ th©n : Em muèn ho¸ th©n thµnh sãng. Nh­ vËy

èhai h×nh t­îng nµy ®an cµi quÊn quÝt víi nhau nh­ h×nh víi bãng, song song tån t¹i tõ ®Çu ®Õn cuèi bµi th¬, soi s¸ng bæ sung cho nhau, nh»m diÔn t¶ mét c¸ch m·nh liÖt h¬n, s©u s¾c vµ thÊm thia kh¸t väng t×nh yªu ®ang cuån cuén d©ng trong tr¸i tim n÷ sÜ.

b/ ¢m h­ëng

H×nh t­îng sãng lµ mét t×m tßi nghÖ thuËt ®éc ®¸o cña Xu©n Quúnh. T×nh t­îng nµy tr­íc hÕt ®­îc gîi ra tõ ©m h­ëng d¹t dµo, nhÞp nhµng cña thÓ th¬.

_ Th¬ 5 ch÷ cïng víi nh÷ng c©u th¬ th­êng kh«ng ng¾t nhÞp ®· t¹o nªn nhÞp ®iÖu cña nh÷ng con sãng biÓn  liªn tiÕp triÒn miªn v« håi v« h¹n, lóc d¹t dµo s«i næi, lóc s©u l¾ng dÞu ªm ch¹y suèt bµi th¬.

Song ©m h­ëng chung cña bµi th¬ kh«ng ®¬n gi¶n chØ lµ ©m ®iÖu cña nh÷ng con sãng biÓn. Mµ

_ §ã cßn lµ ©m ®iÖu cña mét nçi lßng ®ang trµn ngËp khao kh¸t t×nh yªu v« h¹n ®ang rung lªn ®ång ®iÖu víi sãng biÓn

Chóng hoµ hîp víi nhau ®Õn møc ta kh«ng cßn ph©n biÖt ®­îc ®©u lµ nhÞp ®iÖu cña sãng biÓn, ®©u lµ nhÞp ®iÖu t©m hån thi sÜ. Xu©n Quúnh ®· m­în nhÞp sãng biÓn ®Ó thÓ hiÖn nhÞp lßng cña chÝnh m×nh trong mét t©m tr¹ng bïng ch¸y ngän löa m·nh liÖt cña t×nh yªu kh«ng chÞu yªn ®Þnh mµ ®Çy biÕn ®éng kh¸t khao.

èQua h×nh t­îng sãng, Xu©n Quúnh ®· diÔn t¶ võa cô thÓ, võa sinh ®éng, nh÷ng cung bËc  t©m hån, t×nh c¶m kh¸c nhau trong tim ng­êi phô n÷ ®ang r¹o rùc yªu ®­¬ng.

Mçi cung bËc t©m hån cô thÓ cña ng­êi con g¸i ®ang yªu ®Òu cã thÓ t×m thÊy sù t­¬ng ®ång cña nã víi mét khÝa c¹nh, mét ®Æc tÝnh nµo ®ã cña sãng.

2/ H×nh t­îng sãng

Khæ 1 :

                D÷ déi vµ dÞu ªm

                   ån µo vµ lÆng lÏ

                   S«ng kh«ng hiÓu næi m×nh

                   Sãng t×m ra tËn bÓ

 §Æc tÝnh cña sãng vµ còng lµ ®Æc tÝnh cña t×nh yªu

Më ®Çu bµi th¬, Xu©n Quúnh ®­a ng­êi ®äc b­íc vµo thÕ giíi cña sãng, nhÞp ®iÖu cña biÓn c¶ :                  

B¾t ®Çu lµ sãng n­íc. §óng lµ nh­ vËy.

Kh«ng kÓ lµ ë s«ng hay bÓ, lóc cån lªn th× sãng d÷ déi ån µo, cã thÓ lµm lËt thuyÒn, ®¾m tµu. Nh­ng lóc trêi yªn biÓn lÆng, th× nã l¹i dÞu ªm lÆng lÏ. Nh­ng dï

_ D÷ déi vµ dÞu ªm, ån cao vµ lÆng lÏ  th× còng lµ à Sãng

D÷ déi ®Êy nh­ng còng dÞu ªm ®Êy. Chît ån råi chît lÆng. §ã lµ ®Æc tÝnh cña sãng. èSãng vèn lµ mét tr¹ng th¸i ®éng, mét vËt thÓ tù nhiªn lu«n chøa ®ùng nh÷ng m©u thuÉn, nh÷ng ®èi cùc trong cïng mét hiÖn t­îng. Sãng phøc t¹p vÒ h×nh thøc, khã hiÓu vÒ b¶n chÊt.

Sãng lu«n lu«n biÕn ®æi mu«n h×nh mu«n vÎ. V× sao vËy ?  §Õn sãng kh«ng hiÓu næi m×nh, chØ biÕt r»ng hiÖn t­îng Êy cø th­êng xuyªn diÔn ra .

Ở khæ ®Çu, sãng hay chÝnh lµ ng­êi con g¸i ®ang yªu, Xu©n Quúnh ®· m­în sãng lµm biÓu t­îng cho t×nh yªu. Sãng ®­îc nh©n c¸ch ho¸ . Sù phøc t¹p vÒ h×nh thøc khã hiÓu vÒ b¶n chÊt cña sãng còng chÝnh lµ ®Æc tÝnh ®a d¹ng khã gi¶i thÝch cña t×nh yªu :Tho¾t vui, tho¾t buån, tho¾t c¸u giËn l¹i yªu th­¬ng.

èB»ng c¸ch nh©n ho¸ kÕt hîp víi nhÞp th¬ biÕn ho¸ linh ho¹t, Xu©n Quúnh ®· diÔn t¶ thËt cô thÓ, thËt chÝnh x¸c c¸i tr¹ng th¸i kh¸c th­êng võa phong phó võa phøc t¹p cña tr¸i tim ®ang cån cµo kh¸t khao t×nh yªu

_ S«ng kh«ng hiÓu næi m×nh          

   Sãng t×m ra tËn bÓ

Hµnh tr×nh tõ s«ng ra bÓ cña sãng lµ

           è hµnh tr×nh tõ bá c¸i chËt hÑp tï tóng ®Ó ®Õn víi ch©n trêi bao la réng lín, n¬i v« cïng s©u réng cã trêi n­íc bao la, cã nåm nam ªm nhÑ nh­ng còng cã nh÷ng b·o tè d÷ d»n. ë nh÷ng n¬i nh­ thÕ, may ra sãng míi cã thÓ hiÓu næi m×nh.

Tr¸i tim ng­êi con g¸i ®ang yªu còng nh­ sãng, kh«ng chÊp nhËn sù tÇm th­êng nhá hÑp, lu«n v­¬n tíi c¸i lín lao cã thÓ ®ång c¶m, ®ång ®iÖu víi m×nh. NÕu tr­íc kia “R¾n n¸t mÆc dÇu tay kÎ nÆn” thi b©y giê “S«ng kh«ng hiÓu næi m×nh, Sãng t×m ra tËn bÓ”. ThËt døt kho¸t, thËt râ rµng.

            èHai c©u th¬ kh«ng chØ thÓ hiÖn kh¸t väng t×m tßi ®Õn tét ®é mµ ë ®©y ta cßn thÊy mét nÐt míi trong quan niÖm t×nh yªu : Yªu ®Õn kh¸t khao chay báng nh­ng kh«ng cam chÞu, kh«ng nhÉn nhôc

èQua h×nh t­îng sãng, Xu©n Quúnh ®· diÔn t¶ võa cô thÓ, võa sinh ®éng, nh÷ng cung bËc  t©m hån, t×nh c¶m kh¸c nhau trong tim ng­êi phô n÷ ®ang r¹o rùc yªu ®­¬ng.

Mçi cung bËc t©m hån cô thÓ cña ng­êi con g¸i ®ang yªu ®Òu cã thÓ t×m thÊy sù t­¬ng ®ång cña nã víi mét khÝa c¹nh, mét ®Æc tÝnh nµo ®ã cña sãng.

Khæ 2 :                                                                   ¤i con sãng ngµy x­a

                                                                  Vµ ngµy sau vÉn thÕ

                                                                  Nçi kh¸t väng t×nh yªu

                                                                 Båi håi trong ngùc trÎ

                   Sãng lµ hiÖn th©n cña kh¸t väng t×nh yªu trçi dËy

Sãng lµ nh­ thÕ, nh­ng sãng cã bao giê mÊt ®i còng nh­ t×nh yªu m·i m·i lµ kh¸t väng mu«n ®êi cña nh©n lo¹i :

_ Con sãng ngµy x­a - ngµy sau - vÉn thÕ        

Con sãng ngµy x­a thÕ nµo, con sãng ngµy sau vÉn thÕ

    èTr­êng tån bÊt biÕn.

Sãng n­íc còng nh­ sãng t×nh. Bao nhiªu thÕ hÖ ®· qua, nh÷ng cuéc hµnh tr×nh ®au khæ vui s­íng, nh÷ng niÒm xãt xa cïng h¹nh phóc ngËp trµn, tÊt c¶ ®Òu v× kh¸t väng t×nh yªu. Con ng­êi tõ thuë m«ng muéi ®Õn hiÖn ®¹i th×

   èt×nh yªu vÉn lµ ®iÓm s¸ng vÜnh cöu  mµ con ng­êi lu«n v­¬n tíi ®Ó sèng, chiÕn ®Êu, lao ®éng.

  è Nhµ th¬ nªu c¸i qui luËt bÊt di bÊt dÞch cña tù nhiªn ®Ó nhÊn m¹nh qui luËt cña t×nh yªu

Kh¸t väng t×nh yªu lµ kh¸t väng mu«n ®êi cña nh©n lo¹i mµ m·nh liÖt nhÊt lµ ë tuæi trÎ. Kh¸t väng kh«ng hoµn toµn ®ång nghÜa víi ­íc väng. ­íc väng míi chØ lµ ­íc vµ mong. Cßn kh¸t väng th× ®· lµ sù ®a mª ch¸y báng m·nh liÖt kh«ng giíi h¹n. §ã chÝnh lµ nÐt ®Æc tr­ng cña t×nh yªu. Nh­ng nh¾c ®Õn t×nh yªu ng­êi ta th­êng nh¾c ®Õn tuæi trÎ :

_ Båi håi trong ngùc trÎ è T×nh yªu vµ tuæi trÎ th­êng ®i ®«i víi nhau, g¾n liÒn víi nhau. Nh­ nhµ th¬ Xu©n DiÖu ®· tõng nãi :

                           H·y ®Ó trÎ con nãi c¸i ngon cña kÑo

                           H·y ®Ó tuæi trÎ nãi hé t×nh yªu

ë løa tuæi mïa xu©n cña ®êi ng­êi nµy, t×nh yªu míi ph¸t triÓn m¹nh mÏ nhÊt vµ mang ®Çy ®ñ ý nghÜa nhÊt. T×nh yªu trµn ®Çy c¬ së thanh xu©n, lµm båi håi tr¸i tim trong ngùc trÎ khiÕn tr¸i tim lóc nµo còng thæn thøc nhí mong. Nh­ vËy kh¸t väng t×nh yªu g¾n liÒn víi ngùc trÎ vµ chØ cã ngùc trÎ míi ®ñ chç cho kh¸t väng t×nh yªu.

Khæ 3 - 4 :

                             Suy ngÉm vÒ t×nh yªu anh vµ em

T×nh yªu  tù nhiªn nh­ h¬i thë, cÇn thiÕt nh­ c¬m ¨n, n­íc uèng hµng ngµy. Êy thÕ mµ t×nh yªu lµ g× mµ cã søc quyÕn rò ®Õn nh­ vËy th× ch­a ai gi¶i thÝch ®­îc. Ngay ®Õn Xu©n DiÖu - mét nhµ th¬ t×nh næi tiÕng, mét con ng­êi lu«n kh¸t khao giao c¶m víi ®êi, say ®¾m víi t×nh yªu mµ còng bÊt lùc :

                              Lµm sao c¾t nghÜa ®­îc t×nh yªu

                              Cã nghÜa g× ®©u mét buæi chiÒu

                              Nã chiÕm hån ta b»ng n¾ng nh¹t

                              B»ng m©y nhÌ nhÑ giã hiu hiu

Lµm sao cã thÓ c¶nh gi¸c ®­îc t×nh yªu. Nã ®Õn lóc nµo ta ®©u cã biÕt vµ nã chiÕm hån ta lóc nµo ta ®©u cã hay. Tr­íc mét vÊn ®Ò khã lÝ gi¶i nh­ vËy,

Em lµm sao tr¸nh khái sù b¨n kho¨n tr¨n trë :

                              Tr­íc mu«n trïng sãng bÓ

                              Em nghÜ vÒ anh, em

                              Em nghÜ vÒ biÓn lín

                              Tù n¬i nµo sãng lªn

_ Em nghÜ nghi· lµ em ®ang thao thøc, ®ang lo l¾ng, ®ang ®Æt ra nhiÒu c©u hái.

 è §iÖp tõ lµm cho c©u th¬ ®»m l¹i dÞu dµng vµ cµng lµm râ h¬n sù suy nghÜ sù b¨n kho¨n tr¨n trë trong lßng em.

Vµ nh­ thÕ nhµ th¬ cã mét chót bèi rèi ­u t­ muèn t×m hiÓu vÒ anh vÒ em vÒ biÓn lín chø kh«ng ph¶i chØ quen bång bÒnh, quen si mª, chØ yªu vµ ®¬n thuÇn chØ lµ yªu

è T×nh yªu trong th¬ Xu©n Quúnh kh«ng ®¬n gi¶n, yªu ch¸y báng nång say nh­ng kh«ng v× thÕ mµ hêi hît.

§Õn ®©y, nh©n vËt tr÷ t×nh cã vÎ kh«ng thèng nhÊt. NÕu ë ®o¹n th¬ trªn, em cßn giÊu m×nh trong líp sãng ngoµi kia th× ®Õn ®o¹n nµy d­êng nh­ nhµ th¬ kh«ng k×m chÕ næi t×nh yªu ®ang d©ng lªn d¹t dµo trong ngùc trÎ. Nh©n vËt tr÷ t×nh ®· tho¸t ra khái líp ¸o Èn dô ®Ó x­ng em

                                Em nghÜ vÒ anh em

                                Em nghÜ vÒ biÓn lín

Anh ph¶i ch¨ng lµ biÓn lín, lµ cuéc ®êi mªnh m«ng. Em lµ con sãng d¹t dµo lµ biÓu t­îng cho mét t×nh yªu trçi dËy. Xu©n Quúnh nghÜ vÒ t×nh yªu, vÒ anh nh­ng vÉn nghÜ ®Õn cuéc ®êi chung. §ã lµ ®iÒu ®¸ng quÝ.

è Nhµ th¬ n¾m b¾t ®­îc mèi liªn hÖ gi÷a h¹nh phóc riªng vµ cuéc sèng chung cña mäi ng­êi.

NÕu sãng t×m ra t©n bÓ ®Ó tù hiÓu m×nh th× em còng sÏ t×m ®Õn t×nh yªu anh ®Ó hiÓu s©u h¬n vÒ con ng­êi ®Ých thùc cña em. Tr­íc kh«ng gian bao la cña biÓn c¶, lµm sao em kh«ng tr¨n trë víi nh÷ng c©u hái tù ngµn x­a

                           Sãng b¾t ®Çu tõ giã

                           Giã b¾t ®Çu tõ ®©u

N¬i nµo lµ n¬i b¾t ®Çu cña sãng ? Khã mµ tr¶ lêi cho chÝnh x¸c. Song vÉn cã thÓ nãi r»ng : Sãng b¾t ®Çu tõ giã. Cã giã th× míi cã sãng, tÊt nhiªn lµ nh­ vËy. Nh­ng _ Giã b¾t ®Çu tõ ®©u. èMäi c©u hái ®Æt ra ®Òu tha thiÕt t×m ®Õn n¬i khëi nguån, n¬i b¾t ®Çu cña sù vËt.

Vµ c©u tr¶ lêi kh«ng ph¶i dÔ dµng g×. Nh­ng chóng ta nhËn ®­îc mét c©u tr¶ lêi thËt bÊt ngê :

_ Em còng kh«ng biÕt n÷a

   Khi nµo ta yªu nhau

Mét lÇn n÷a Xu©n Quúnh l¹i trë vÒ c¸i ®Ò tµi mu«n thuë : t×nh yªu lµ g× ?

   èC©u tr¶ lêi nh­ mét c¸i l¾c ®Çu nhÌ nhÑ ®¸ng yªu, nh­ mét lêi nòng nÞu ng©y th¬ hån nhiªn xen chót bÊt lùc.

Nh­ng chÝnh c¸i hån nhiªn ch©n thùc Êy lµm cho t×nh yªu trë nªn hÊp dÉn vµ ng­êi chñ cña nã hiÖn ra duyªn d¸ng ®¸ng yªu biÕt nh­êng nµo.

ThÕ lµ ra tËn bÓ mµ sãng vÉn ch­a hiÓu næi m×nh. Em ®· hoµ nhËp vµo biÓn lín cña t×nh yªu mµ nµo em ®· hiÓu em. Em yªu anh tõ ®©u ? Khi nµo ? Tõ c¸i g× ? ¸nh m¾t, nô c­êi, giäng nãi, hay nh­ ai ®ã yªu tõ s¾c ngùa tuyÕt in, cá pha mµu ¸o, rªu phong dÊu giµy ( TruyÖn KiÒu )

Mäi c©u hái ®Æt ra ®Òu tha thiÕt t×m vÒ céi nguån cña nã. Nh­ng em còng kh«ng biÕt n÷a. Mµ biÕt ®Ó lµm g×. ChØ cÇn hiÓu r»ng : Ta vÉn yªu nhau lµ ®ñ. C¸i thiªng liªng nhÊt, tuyÖt diÖu nhÊt trong t×nh yªu lµ sù giao c¶m, hoµ hîp s©u xa gi÷a hai t©m hån, hai nöa cuéc ®êi tù nguyÖn g¾n bã víi nhau ®Ó t¹o thµnh mét chØnh thÓ trän vÑn, vÜnh viÔn kh«ng tr­íc còng kh«ng sau.

 Khæ 5 : 

                         Con sãng d­íi lßng s©u

                       Con sãng trªn mÆt n­íc

                       ¤i con sãng nhí bê

                       Ngµy ®ªm kh«ng ngñ ®­îc

          T×nh yªu em ho¸ thµnh nçi nhí da diÕt ch¸y báng

T×nh yªu trong th¬ Xu©n Quúnh g¾n liÒn víi nçi nhí niÒm th­¬ng s©u s¾c cån cµo m·nh liÖt. Vµ tr­íc biÓn xanh mªnh m«ng mu«n trïng sãng vç, Xu©n Quúnh ph¸t hiÖn ra nh÷ng con sãng cø vç hoµi, c¶ ngµy c¶ ®ªm kh«ng biÕt mÖt mái. Dï :

_ Con sãng - trªn mÆt n­íc (hay ) - d­íi lßng s©u th× còng ®Òu à nhí bê

Cã bê. Bê lµ n¬i ®Õn cña sãng, lµ ®èi t­îng ®Ó sãn vuèt ve vç vÒ.

          è Bê lµ c¸i ®Ých cña sãng, ®Ó sãng lóc nµo còng kh«ng quªn, lóc nµo còng nhí vÒ. Sù tµi t×nh cña t¸c gi¶ lµ ®· t×m ®­îc mét

         è Èn dô rÊt khÐo lÐo phï hîp víi t©m tr¹ng, diÔn t¶ chÝnh x¸c nçi nhí cån cµo cña sãng hay còng chÝnh lµ cña em

V¾ng anh em nhí, ®ã lµ nçi nhí trªn mÆt. GÇn anh mµ vÉn nhí, ®ã lµ nçi nhí d­íi lßng s©u.

        è §ã lµ nçi nhí mªnh m«ng tr¶i réng trong kh«ng gian ( trªn - d­íi ), tr¶i dµi theo thêi gian ( ngµy - ®ªm )

Nãi c¸ch kh¸c “con sãng d­íi lßng s©u, con sãng trªn mÆt n­íc”

      èchÝnh lµ nh÷ng cung bËc kh¸c nhau cña nçi lßng em nhí anh.

Nçi nhí Êy da diÕt kh¾c kho¶i, thæn thøc, khiÕn nhµ th¬ kh«ng tù lµm chñ ®­îc m×nh, mét lÇn n÷a tù lét bá líp ¸o Èn dô bªn ngoµi ®Ó tr¸i tim tù thèt lªn lêi :

_ Lßng em nhí tíi anh

   C¶ trong m¬ cßn thøc

C©u th¬ thËt míi l¹ ! Trong m¬ mµ l¹i cßn thøc. §ã chÝnh lµ sù v« lÝ cña cuéc ®êi nh­ng l¹i lµ c¸i nghÜa lÝ cña v¨n ch­¬ng

       èC¸i nhí kh«ng hÒ chîp m¾t.

Nã kh«ng chÞu ngñ, cø thøc hoµi, nã len c¶ vµo trong c¬n m¬ da diÕt ch¸y báng.

      èKhæ th¬ thªm hai c©u chÝnh lµ mét c¸ch kÕt c©u ®Çy dông ý nh»m nªu bËt t×nh yªu m·nh liÖt cña em

     è Nh÷ng cÆp tõ sãng ®«i t­¬ng øng bªn nhau ( sãng - bê, trªn - d­íi, ngµy - ®ªm) t¹o ©m h­ëng hµi hoµ, nhÞp ®iÖu ®ung ®­a nh­ sãn

Khæ 6 - 7 :      DÉu xu«i vÒ ph­¬ng B¾c

                            DÉu ng­îc vÒ ph­¬ng Nam

                            N¬i nµo em còng nghÜ

                            H­íng vÒ anh mét ph­¬ng

                   Em kh¼ng ®Þnh sù chung thuû

Cµng ®Õn cuèi bµi th¬, Xu©n Quúnh cµng tá ra m×nh lµ mét ng­êi s©u s¾c thuû chung. T×nh yªu cña Xu©n Quúnh lµ t×nh yªu tõ hai phÝa. ë ®©y nh©n vËt tr÷ t×nh ®· cã ®èi t­îng ®Ó h­íng tíi, chø kh«ng vu v¬. H¬n n÷a t×nh c¶m, t©m hån nh©n vËt tr÷ t×nh kh«ng bi quan ch¸n n¶n mµ trµn ®Çy hi väng :

_ DÉu xu«i – ng­îc, ph­¬ng B¾c – ph­¬ng Nam è §ã lµ nh÷ng ®é dµi c¸ch trë, nh÷ng gian nan thö th¸ch ®èi víi t×nh yªu.

Nh­ng ph­¬ng h­íng kho¶ng c¸ch ®Æt ra xa bao nhiªu th× lßng ng­êi l¹i cµng thÓ hiÖn râ rÖt sù thuû chung bÊy nhiªu :

_ Mét ph­¬ng

B»ng t×nh yªu, b»ng tiÕng nãi cña tr¸i tim,

   èXu©n Quúnh ®· ph¸t hiÖn ra mét ph­¬ng thËt l¹ : ph­¬ng anh, ph­¬ng t×nh yªu

Vµ chÝnh c¸i míi l¹, c¸i ®éc ®¸o Êy lµm cho bµi th¬ trë nªn dÔ th­¬ng vµ ®Ëm n÷ tÝnh nh­ng còng thËt r¾n rái, m¹nh mÏ døt kho¸t râ rµng.

Khæ th¬ ®Æt ra nh÷ng thö th¸ch, nh÷ng c¸ch trë nh­ng còng ®­a ra nh÷ng quyÕt t©m cña con ng­êi. T×nh yªu sÏ chiÕn th¾ng tÊt c¶ nÕu lµ t×nh yªu ch©n thµnh thuû chung.

 è §iÖp khóc dÉu xu«i, dÉu ng­îc nh­ mét sù kh¼ng ®Þnh, mét lêi chung thuû ghi lßng t¹c d¹.

D­êng nh­ ®Ó kh¼ng ®Þnh thªm cho lêi nãi cña m×nh, nhµ th¬ ®­a ra mét lo¹t c¸c dÉn chøng vÒ thiªn nhiªn, t¹o vËt. TÊt c¶ råi sÏ chiÕn th¾ng nÕu cã sù kiªn nhÉn, cã søc m¹nh :

                          ë ngoµi kia ®¹i d­¬ng

                          Tr¨m ngµn con sãng ®ã

                          Con nµo ch¼ng tíi bê

                              Dï mu«n vêi c¸ch trë

Sãng muèn vÒ víi bê ph¶i v­ît qua gi«ng tè b·o bïng. Em muèn h­íng vÒ anh ph¶i v­ît qua nh÷ng c¹m bÉy cña cuéc ®êi. T×nh yªu g¾n liÒn víi ®êi th­êng. Mµ cuéc ®êi lµ d©u bÓ ®a ®oan. TÊt c¶ nh÷ng thö th¸ch, nh÷ng gian nan ®ang chê ë phÝa tr­íc. Vµ ®ã lµ ®iÒu kh«ng thÓ thiÕu  ®èi víi t×nh yªu. Em còng sÏ v­ît qua tÊt c¶ bëi t×nh yªu anh ®· cho em søc m¹nh, t×m thÊy h¹nh phóc ®Ých thùc cña ®êi m×nh. Còng nh­ cha «ng x­a :

                                       Yªu nhau tam tø nói còng trÌo

                           Ngò lôc s«ng còng léi, thÊt b¸t cöu ®Ìo còng qua

   è Nhµ th¬ nªu ra nh÷ng hiÖn t­îng thiªn nhiªn ®Ó kh¼ng ®Þnh thªm quyÕt t©m cña m×nh

QuyÕt t©m Êy thiªng liªng nh­ mét lêi nguyÒn vµng ®¸.

 Khæ 8 :Em víi mét tho¸ng lo ©u

T×nh yªu ®­îc t«i luyÖn nh­ thÕ lµ t×nh yªu ®Ñp. T×nh yªu cao c¶ nh­ng nã l¹i lµ mét thø khã gi÷ vµ rÊt mong manh :

                           Cuéc ®êi tuy dµi thÕ

                           N¨m th¸ng vÉn ®i qua

                           Nh­ biÓn kia dÉu réng

                           M©y vÉn bay vÒ xa

BiÓn mªnh m«ng ®Êy nh­ng biÓn còng cã bê. Cuéc ®êi tuy dµi thÕ nh­ng kh«ng ph¶i lµ v« h¹n bëi n¨m th¸ng vÉn ®i qua, thêi gian vÉn tr«i ch¶y.

     è Mét tho¸ng lo ©u, mÆc c¶m khi nhµ th¬ ý thøc ®­îc sù ng¾n ngñi cña cuéc ®êi.

Nh­ vËy, ngay c¶ khi yªu say ®¾m nhÊt,

    ènhµ th¬ vÉn kh«ng hoµn toµn tho¸t li thùc t¹i.

Trong c¸i nång say hÕt m×nh vÉn thÊp tho¸ng mét dù c¶m, lo ©u kh«ng døt : LiÖu t×nh yªu cã v­ît qua ®­îc nh÷ng qui luËt tÊt yÕu cña cuéc ®êi kh«ng ?

Khæ 9 :                Lµm sao ®­îc tan ra

                         Thµnh tr¨m con sãng nhá

                         Gi÷a biÓn lín t×nh yªu

                         §Ó ngµn n¨m cßn vç

                    Em kh¸t khao ®­îc sèng trän vÑn trong h¹nh phóc t×nh yªu

Vµ nçi lo ©u ®Õn kh¾c kho¶i ®ã trë thµnh nçi kh¸t khao :                        

_ lµm sao è §ã lµ niÒm mong ­íc ho¸ th©n

Em muèn tan ra thµnh nh÷ng con sãng nhá cña t×nh yªu ®Ó vç m·i ngµn n¨m trong biÓn lín t×nh yªu. è C¸i riªng vµ c¸i chung hoµ hîp g¾n bã vÜnh h»ng.

NiÒm mong ­íc Êy thËt hån hËu. T×nh yªu cña løa ®«i, h¹nh phóc cña løa ®«i chan hoµ trong t×nh yªu réng lín cña ®ång lo¹i, cña ®Êt n­íc, cña nh©n d©n. Cã thÓ nãi :

             è lêi th¬ lµ lêi nguyÖn cÇu cña mét t©m hån cao c¶ trong t×nh yªu.

Sãng ®· nãi hé nhµ th¬ nçi kh¸t khao ®­îc sèng trän vÑn, sèng hÕt m×nh trong h¹nh phóc t×nh yªu.

Hướng dẫn trước khi làm bài

1. Khái quát trước khi phân tích: - Sóng là hình tượng trung tâm của bài thơ và là một hình tượng  ẩn dụ. Cùng với hình tượng em (hai hình tượng này song hành suốt tác phẩm),  sóng thể hiện những trạng thái, quy luật riêng của tình yêu cùng vẻ đẹp tâm hồn người phụ nữ rất truyền thống mà rất hiện đại. 

2. Sóng có nhiều đối cực như tình yêu có nhiều cung bậc, trạng thái và như tâm hồn người phụ nữ có những mặt mâu thuẫn mà thống nhất (Phân tích hai câu đầu với kết cấu đối lập - song hành và với việc đặt các từ  dịu êm, lặng lẽ ở cuối câu tạo điểm nhấn). 

3. Hành trình của sóng tìm tới biển khơi như hành trình của tình yêu hướng về cái vô biên, tuyệt đích, như tâm hồn người phụ nữ không chịu chấp nhận sự chật hẹp, tù túng (Phân tích hai câu sau của khổ 1 với kiểu nói nhấn mạnh như không hiểu nổi, tìm ra tận...). 

4. Điểm khởi đầu bí ẩn của sóng giống điểm khởi đầu và sự mầu nhiệm, khó nắm bắt của tình yêu (Phân tích các khổ 3, 4 của bài thơ với điệp từ nghĩ và sự xuất hiện của nhiều câu hỏi...). 

5. Sóng luôn vận động như tình yêu gắn liền với những khát khao, trăn trở không yên, như người phụ nữ khi yêu luôn da diết nhớ nhung, cồn cào ước vọng về một tình yêu vững bền, chung thủy (Phân tích các khổ 5, 6, 7, 8 của bài thơ với lối sử dụng điệp từ, điệp ngữ, điệp cú pháp; với hiệu quả của hình thức  đối lập  trên - dưới, thức - ngủ, bắc - nam, xuôi - ngược...; với kiểu giãi bày tình cảm bộc trực như Lòng em nhớ đến anh/ Cả trong mơ còn thức...). 

6. Sóng là hiện tượng thiên nhiên vĩnh cửu như tình yêu là khát vọng muôn đời của con người, trước hết là người phụ nữ (nhân vật trữ tình) muốn dâng hiến cả cuộc đời cho một tình yêu đích thực (Phân tích khổ cuối của bài thơ với ý nghĩ và cách nói rất táo bạo của một người con gái hiện đại: Làm sao được tan ra...).

7. Nêu cảm nhận về vẻ đẹp tâm hồn người phụ nữ trong tình yêu qua hình tượng sóng 

- Trước hết, hình tượng sóng cho ta thấy được những nét đẹp truyền thống của người phụ nữ  trong tình yêu: thật đằm thắm, dịu dàng, thật hồn hậu dễ thương, thật chung thủy. 

- Hình tượng sóng cũng thể hiện được nét đẹp hiện đại của người phụ nữ trong tình yêu: táo bạo, mãnh liệt, dám vượt qua mọi trở ngại để giữ gìn hạnh phúc, dù có phấp phỏng trước cái vô tận của thời gian, nhưng vẫn vững tin vào sức mạnh của tình yêu.

Kết luận :

 - Sóng là bài thơ tình thuộc loại hay nhất của Xuân Quỳnh nói riêng và thơ Việt Nam hiện đại nói chung. 

- Riêng việc sử dụng hình tượng sóng làm ẩn dụ thì không mới, nhưng những tâm sự về tình yêu cùng cách khai thác sức chứa của  ẩn dụ này lại có những nét thực sự mới mẻ. Xuân Quỳnh quả đã tìm được một hình tượng thơ đẹp để giãi bày tình yêu dịu dàng mà mãnh liệt, gần gũi, riêng tư mà rộng mở, phóng khoáng của người phụ nữ.

Bài làm

          Nhắc đến Xuân Quỳnh, người ta nhớ ngay đến một nhà thơ của tình yêu. Mặc dù không chỉ viết về tình yêu nhưng những bài thơ tình bà để lại đều là những bài thơ tình thật xuất sắc như “Thơ tình cuối mùa thu”, “Tự hát”, “Thuyền và biển”… Bài thơ “sóng” với hình tượng sóng và em thật đẹp cũng nằm trong chùm những bài thơ tình nổi tiếng ấy. Tình yêu là một phạm trù hấp dẫn trong cuộc sống con người: “Làm sao sống được mà không yêu / Không nhớ không thương một kẻ nào”; và tự bao đời nay con người vẫn đã, đang và sẽ mãi tìm đến với biển lớn tình yêu để hòa mình vào trong đó. Ta đã bắt gặp một Xuân Diệu khát khao yêu thương cháy bỏng trong “Biển” với hình tượng sóng là biểu tượng của một chàng trai yêu say mê, mãnh liệt:  “Đã hôn rồi hôn lại  Hôn đến mãi muôn đời  Đến tan cả đất trời  Anh mới thôi dào dạt” Và giờ đây, khi đến với “Sóng” của Xuân Quỳnh ta được gặp lại hình tượng sóng nhưng trong trái tim rạo rực của một người con gái khao khát yêu thương và hết mình cho tình yêu. Với Xuân Quỳnh, hình tượng sóng trước hết là hình ảnh của người con gái với lý trí và tình cảm trong tình yêu. Sóng có đã có tác dụng rất lớn trong việc giúp cho người con gái thể hiện, giải bày tình yêu của mình.

1 Nội dung

                                      “Dữ dội và dịu êm  Ồn ào và lặng lẽ”

Hình ảnh sóng biển được dựng lên với những tương phản, đối cực: dữ dội, ồn ào, mạnh mẽ, cuồng nhiệt… và dịu dàng, lặng lẽ, lắng sâu. Đó cũng chính là những đối cực trong tâm hồn của người con gái đang yêu. Tưởng chừng như đối lập nhưng nếu như dùng trái tim để cắt nghĩa thì nó lại thật ài hòa trong tâm hồn, là một lời tự thú đầy táo bạo nhưng cũng rất duyên dáng. Tình yêu khiến cho câu thơ như những lớp sóng đang trào dâng ngoài biển khơi kia, lúc bắt đầu thì thật ồn ào, dữ dội nhưng khi đã vồ về bờ cát thì cuối cùng lại đổ về cái dịu dàng và lắng sâu. Sóng thấy mình đầy mâu thuẫn, và nó khát khao tự khám phá, tự nhận thức về mình. Thế nên mới có cuộc hành trình:

“Sóng không hiểu nổi mình

Sóng tìm ra tận bể”.

Sóng trở thành một sinh thể có hồn mang nỗi trăn trở của lòng người. Con sóng không dừng lại ở sông mà hành trình ra bể bởi sông hạn hẹp đâu đủ chỗ cho sóng được vẫy vùng. Phải ra tận biển khơi rộng lớn, sóng mới thực sự tìm thấy mình, nhận thức được sức mạnh và khao khát của mình. Đó là cái bản lĩnh đáng trân trọng của người con gái trong tình yêu: yêu mãnh liệt nhưng không hềmù quáng, luôn khát khao tìm được “lòng biển” nào xứng đáng với tình yêu của mình. Nỗi niềm khát khao đó là muôn đời

“Ôi con sóng ngày xưa 

Và ngày sau vẫn thế 

Nỗi khát khao tình yêu 

Ồn ào trong ngực trẻ”

Ngàn đời nay, con sóng vẫn luôn vỗ bờ như thế. Nó là vĩnh hằng cũng như quy luật vĩnh hằng của tình yêu. Không ai có thể tồn tại trên đời này mà không trao và nhận yêu thương. Là một trong những tình cảm đẹp nhất của loài người, tình yêu và khát khao tình yêu muôn đời nay vẫn thế. Người ta vẫn luôn yêu và khát khao tình yêu. Và những nhịp đập yêu đương ấy đặc biệt nồng nhiệt trong trái tim của những người trẻ tuổi mà người con gái trong bài thơ là một ví dụ. “Trước muôn trùng sóng bể”, nhân vật “Em” đã xuất hiện, hóa thân vào sóng, và cũng có lúc để cho sóng phân thân ra thành chính bản thân mình. Từ đây, sóng và em gắn kết chặt chẽ trong cuộc hành trình đi tìm ngọn nguồn của sóng, ngọn nguồn của tình yêu:  : 

“Từ nơi nào sóng lên? 

Sóng bắt đầu từ gió 

Gió bắt đầu từ đâu 

Em cũng không biết nữa 

Khi nào ta yêu nhau”

Xuân Quỳnh đã thật sáng tạo khi dùng hình ảnh sóng để giải thích cho quy luật của tình yêu – cái quy luật mà lý trí không thể nào cắt nghĩa được. Sóng và gió, đó là hai hình ảnh của thiên nhiên: sóng được tạo ra từ những cơn gió nhưng gió bắt đầu từ đâu thì thật khó lí giải một cách tường tận được. Đừng cố gắng đưa những kiến thức địa lý, nhân văn ra giải thích vấn đề này bởi đó cũng đâu phải là điều cuối cùng Xuân Quỳnh muốn nói tới. Người phụ nữ của “Thuyền và biển” ấy chỉ muốn mượn sóng để “tự hát” lên những tiếng lòng của mình mà thôi. Thiên nhiên còn có thể lí giải theo quy luật nhưng lòng người thì thật khó ước đoán… Dòng suy tư của nhà thơ cứ thế cuộn lên như những lớp sóng không cùng… Các câu hỏi tu từ được sử dụng một cách tài tình như đặt người con gái vào cuộc đối thoại lớn với vũ trụ về tình yêu: Ai có thể tìm được đường biên của tình yêu? Ai có thể tìm được nơi tình yêu đến và tìm được nguyên nhân khiến cho tình yêu bắt đầu? Tất cả đều thật hấp dẫn. Bí ẩn và khó lý giải bằng lí trí. Đọc những câu thơ ấy, ta cảm nhận được trái tim đang yêu của người con gái. Chỉ có như thế, cô mới có thể diễn tả tình yêu một cách chân thực, xúc động và thú vị đến vậy. Nhưng tình yêu đâu dễ nắm bắt. Người con gái khao khát khám phá vậy mà đành bất lực: 

“Em cũng không biết nữa 

Khi nào ta yêu nhau”

, bởi “Làm sao cắt nghĩa được tình yêu” (Xuân Diệu) nhưng cũng lại thổ lộ đầy tự hào về một tình yêu trọn vẹn và viên mãn. Cô gái ở đây sao giống như cô gái trong câu ca dao xưa: “Thấy anh như thấy mặt trời Chói chang khó ngó, trao lời khó trao” Tình yêu khiến cho “trao lời khó trao” nhưng cuối cùng thì cô gái của Xuân Quỳnh đã vượt lên để nói lên được tất cả tình yêu của mình một cách đầy thông minh và tế nhị. Nó chạm tới vùng chói sáng nhất trong trái tim yêu thương, thắp lên ngọn lửa tình yêu đang “bồi hồi trong ngực trẻ”. Hình ảnh cô gái cũng có phần nào giống với một tứ thơ khác của Xuân Quỳnh trong “thuyền và biển”:

 “Cũng có khi vô cớ 

Biển ào ạt xô thuyền 

Ôi tình yêu muôn thưở 

Có bao giờ đứng yên”

Sự thực là tình yêu đó không đứng yên, nó gắn liền với nỗi nhớ vô hạn:

 “Con sóng dưới lòng sâu 

Con sóng trên mặt nước

 Ôi con sóng nhớ bờ 

Ngày đêm không ngủ được

 Lòng em nhớ đến anh 

Cả trong mơ còn thức” Nỗi nhớ luôn đi liền với tình yêu. Yêu nhau vô cùng thì cũng sẽ nhớ nhau vô hạn. Bởi vậy nên người xưa mới thường hay nói:

“Nhớ ai bổi hổi, bồi hồi

Như đứng đống lửa như ngồi đống than”

 “Anh nhớ tiếng

  Anh nhớ hình

 Anh nhớ ảnh

 Anh nhớ em, anh nhớ lắm em ơi”

Còn Xuân Quỳnh, dùng “sóng” chị có một cách riêng để diễn tả nỗi nhớ trong tình yêu. Sóng và em trong bài thơ là hai hình ảnh song hành: sóng nhớ bờ cả ngày lẫn đêm cũng như em nhớ anh “Cả trong mơ còn thức”. Với sự phát hiện tinh tế và nhạy cảm Xuân Quỳnh, thời gian của nỗi nhớ là vô hạn, nó thống trị cả ở trong ý thức lẫn trong tiềm thức, nồng nàn, rạo rực, tha thiết, và đắm say… 

“Dẫu xuôi về phương Bắc

 Dẫu ngược về phương Nam

 Nơi nào em cũng nhớ

 Hướng về anh một phương”

Ta thường hay bắt gặp hình ảnh “xuôi Nam, ngược Bắc” đằng này Xuân Quỳnh lại sử dụng “xuôi về phương Bắc, ngược về phương Nam” có nghĩa là ở mọi nơi, mọi lúc, dù khó khăn đến đâu thì em cũng sẽ vẫn luôn “Hướng về anh một phương”, luôn hướng về nơi có người mình yêu, luôn hướng về anh. Xuân Quỳnh là người phụ nữ gặp nhiều bất hạnh trong tình yêu và ở bài thơ này dường như đã chất chứa những dự cảm về tai họa bất trắc, nhưng vượt lên trên tất cả, lòng thủy chung vẫn được khẳng định một cách chắc chắn bởi ở trái tim người con gái ấy là một tình yêu bao la:

“Những ngày không gặp nhau 

Biển bạc đầu thương nhớ 

Những ngày không gặp nhau 

Lòng thuyền đau rạn vỡ 

Nếu từ giã thuyền rồi 

Biển chỉ còn sóng vỗ 

Nếu phải xa cách anh  Em chỉ còn bão tố”

Chỉ có trái tim yêu hết mình mới có thể bộc lộ tình yêu của mình một cách mạnh mẽ và đầy ấn tượng như thế. Xuân Quỳnh đã mượn quy luật của thiên nhiên để nói lên quy luật của lòng người, của tình yêu và khát vọng: mọi con sóng dù ồn ào, dữ dội đến đâu ngoài đại dương thì khi vỗ bờ cũng sẽ đều lặng lẽ, dịu dàng. Con sóng khát khao bờ cát đã vượt qua biết bao khó khăn để tới được bờ, cũng như “sóng – em” sẽ vượt qua mọi khó khăn để “biết yêu anh và được anh yêu” mặc cho cuộc đời còn dài rộng:

 “Cuộc đời tuy dài thế 

Năm tháng vẫn trôi qua 

Như biển kia dẫu rộng, 

Mây vẫn bay về xa”

Người con gái yêu nhưng không hề lý tưởng hóa tình yêu đó. Cô nhận thức được một cách đúng đắn về những khó khăn mà tình yêu sẽ phải vượtqua để đến được bến bờ hạnh phúc. Nhưng dù thời gian có trôi đi như một thách thức, khó khăn có vẫn còn thì tình yêu trong lòng người con gái cũng vẫn luôn vĩnh viễn, cô đã hòa nhập hoàn toàn vào trong sóng:

 “Làm sao được tan ra

 Thành trăm con sóng nhỏ

 Giữa biển lớn tình yêu

 Để ngàn năm còn vỗ”

là khát khao được sống hết mình, trọn vẹn trong tình yêu của người con gái đã được sóng nói giúp. Xuân Diệu đã từng yêu đam mê sôi nổi:  “Đã hôn rồi hôn lại  Hôn đến mãi muôn đời  Đến tan cả đất trời” Nhưng vẫn có lúc “thôi dào dạt” còn Xuân Quỳnh thì “ngàn năm còn vỗ”.

Ở ba khổ thơ cuối của bài thơ, hình ảnh nhân vật em không được nhắc đến nữa mà đã nhường chỗ cho sóng bởi giờ đây, sóng và em đã hòa nhập làm một trong tình yêu vĩnh cửu. Hình tượng sóng trở thành hình tượng trung tâm xuyên suốt bài thơ khiến cho người ta không thể quên được về một tình yêu đẹp trong trái tim của một người con gái. Xuân Quỳnh ra đi khi trái tim còn đang dào dạt nguồn sống, dào dạt tình yêu và hồn thơ đang còn dào dạt cảm xúc. Bà ra đi nhưng những vần thơ viết về tình yêu của bà sẽ còn lại mãi trong lòng người đọc, bởi hồn thơ hay cũng chính là hồn người của Xuân Quỳnh, người phụ nữ “Biết yêu anh cả khi chết đi rồi”.

2 Nghệ thuật :

Hình tượng sóng là một tìm tòi nghệ thuật độc đáo. Hai hình tượng sóng và em đã đan cài quấn quýt với nhau như hình với bóng, song song tồn tại từ đầu đến cuối bài thơ, soi sáng bổ sung cho nhau, nhằm diễn tả một cách mãnh liệt hơn, sâu sác và thấm thía khát vọng tình yêu đang cuồn cuộn dâng trong trái tim nữ sĩ.

Thơ 5 chữ cùng với những câu thơ thường không ngắt nhịp đã tạo nên nhịp sôi nổi, lúc sâu lắng dịu êm chạy suốt bài thơ. Song âm hưởng chung của bài thơ không đơn giản chỉ là âm điệu của những sóng biển. Mà đó còn là âm điệu của một nỗi lòng đang tràn ngập khao khát tình yêu vô hạn đang rung lên đồng diệu với sóng biển. Chúng hòa hợp với nhau đến mức ta không còn phân biệt được đâu là nhịp điệu của sóng biển, đâu là nhịp điệu của tâm hồn thi sĩ. Xuân Quỳnh đã mượn nhịp sóng biển để thể hiện nhịp lòng của chính mình trong một tâm trạng bùng cháy ngọn lửa mãnh liệt của tình yêu không chịu yên định mà đầy biến động khao khát.

Thông qua hình tượng sóng, Xuân Quỳnh đã diễn tả vừa cụ thể, vừa sinh động, những cung bậc của tâm hồn, tình cảm khác nhau trong tim người phụ nữ đang rạo rực yêu đương.

Mçi cung bËc t©m hån cô thÓ cña ng­êi con g¸i ®ang yªu ®Òu cã thÓ t×m thÊy sù t­¬ng ®ång cña nã víi mét khÝa c¹nh, mét ®Æc tÝnh nµo ®ã cña sãng.